تولید و استفاده گسترده از کیسه‌های پلاستیکی، یکی از اصلی‌ترین عوامل آلودگی محیط‌زیست و آسیب به حیات وحش، مخصوصاً در آب‌ها و سواحل است در مقابل، جایگزینی‌ با کیسه‌های پارچه‌ای به‌ظاهر راه‌حل مناسبی است؛ اما باید واقع‌بین باشیم و مزایا و معایب را دقیق بررسی کنیم.

2. بررسی تأثیرات زیست‌محیطی: چرخه حیات کیسه‌ها (LCA)

کیسه پلاستیکی (HDPE/LDPE)

• تولید: مبتنی بر نفت و گاز، مصرف انرژی و انتشار دی‌اکسید کربن پایین‌تر از سایر گزینه‌ها

• تجزیه: به‌دلیل عدم biodegradability، ممکن است بین ۵۰۰ تا ۱۰۰۰ سال در طبیعت بماند

• مشکلات محیط‌زیستی: آلودگی آب‌ها، تهدید حیات‌وحش، تجمع میکروپلاستیک‌ها

کیسه پارچه‌ای (پنبه/کنف)

• تولید: مصرف زیاد انرژی و آب؛ برای پنبه، انرژی بالایی مصرف می‌شود

• نیاز به تکرار استفاده: پنبه باید حداقل ۱۳۱ بار استفاده شود تا از نظر اقلیمی به صرفه‌تر از پلاستیکی باشد . مطالعات دیگر نیاز به استفاده تا هزاران بار را نشان می‌دهند .

• انواع بهتر: کیسه‌های پلی‌پروپیلن بازیافتی فقط نیاز به حداقل ۱۱ بار استفاده دارند تا به صرفه‌تر باشند

• تجزیه در طبیعت: کنف در چند هفته تا ماه تجزیه می‌شود، پنبه بین ۶ ماه تا ۵ سال

3. آمار و مطالعات معتبر

• مطالعه‌ی سازمان محیط‌زیست بریتانیا: کیسه پنبه باید ۱۳۱ بار استفاده شود تا بهتر از پلاستیکی باشد

• دولت دانمارک: نسبت‌های بسیار بالاتر، تا ۷۱۰۰ بار، پس‌زمینه تمام‌زیستی را لحاظ کرده

• کیسه‌های PP بازیافتی: فقط ۱۱ بار استفاده کافی است .

• کاربرد واقعی: نیمی از مصرف‌کنندگان فقط حدود ۱۵ بار از کیسه‌های دوباره‌استفاده استفاده می‌کنند.

• تلاش‌های جهانی: شهرها و کشورها با ممنوعیت یا مالیات بر کیسه‌های پلاستیکی، درصد استفاده‌ی آن‌ها را کاهش داده‌اند؛ مثلاً در استرالیا استفاده تا ۸۰٪ کاهش یافته.

• کمپین‌ها مثل Bhubaneswar در هند، کیسه‌های پنبه‌ای جایگزین و مراکز آموزشی و آگاهی ایجاد کرده‌اند .

4. معایب و نکات قابل توجه

• مصرف منابع: تولید هر کیسه پنبه‌ای منابع قابل‌توجهی از انرژی و آب می‌برد (حتی تا هزاران برابر یک پلاستیکی) .

• واقعی بودن استفاده: بسیاری کیسه را کم استفاده می‌کنند؛ زیر ۱۰٪ موارد بیش از ۳ بار استفاده می‌شود

• اثرات مد: «forever tote» که به‌صورت مدی فریبنده شناخته شده، ممکن است باعث زباله بیشتر شود

5. توصیه‌های عملی برای استفاده هوشمندانه

• اگر کیسه پارچه‌ای خریدید: حداقل ۱۳۰ بار استفاده کنید تا اثرات محیطی مثبت‌تری داشته باشید.

• گزینه بهینه‌تر: کیسه‌های از جنس پلی‌پروپیلن بازیافتی که تنها ۱۱ بار کافی است.

• همیشه کیسه همراه خود داشته باشید (در خودرو، کیف، ورودی خانه).

• کیسه‌های آسیب‌دیده را تعمیر یا برای بازیافت جدی جدا کنید.

• آموزش و فرهنگ‌سازی برای دیگران، علی‌الخصوص کودکان.

• مشارکت در کمپین‌های محلی (مثلاً Bhubaneswar) برای کاهش استفاده از پلاستیک .

6. نتیجه‌گیری کاربردی

کیسه پارچه‌ای در نگاه اول انتخابی دوست‌دار طبیعت است، اما بدون استفاده مداوم و هدفمند، اثربخشی آن کاهش می‌یابد. اگر به‌طور مداوم استفاده شود—خصوصاً اگر از مواد پایدار مانند کنف یا PP بازیافتی باشد—کیسه پارچه‌ای خیلی زود از نظر زیست‌محیطی بهینه‌تر از پلاستیکی خواهد بود. نکته ایمان و عمل: تأکید بر تکرار استفاده و انتخاب مواد کمتر آسیب‌زننده.

7. پرسش‌های پرتکرار (FAQ)

چرا بعضی مطالعات می‌گویند کیسه پلاستیکی بهتر است؟

زیرا تولید کیسه‌های پارچه‌ای انرژی‌بر است و اگر استفاده مکرر نشود، اثرات آلاینده بالاتری نسبت به پلاستیکی دارند

چه تعداد استفاده از کیسه‌ی پارچه‌ای لازم است؟

• پنبه: حداقل ۱۳۱ بار تا ۷۱۰۰ بار بسته به تمام معیارها

• PP بازیافتی: صرفه‌جویی در ۱۱ بار استفاده.

مشکلات پلاستیکی‌ها چه هستند؟

سالانه میلیون‌ها کیسه در طبیعت رها می‌شوند، به حیات‌وحش آسیب می‌زنند، خرد می‌شوند و به میکروپلاستیک تبدیل می‌گردند

چه نوع کیسه‌ای بهتر است؟

کیسه‌های کنف (جوت) و PP بازیافتی گزینه‌های بهتری از نظر انرژی مصرفی و تجزیه‌پذیری هستند

نقش قوانین و کمپین‌ها چیست؟

محدودیت یا مالیات بر پلاستیکی‌ها، همراه با توزیع کیسه‌های پارچه‌ای و آموزش، باعث تغییر رفتار مصرف‌کننده شده است